Prezydent Albanii
 Sztandar prezydenta Albanii | |
| Stanowisko | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
21 stycznia 1925 |
| Pierwszy | |
| Długość kadencji |
5 lat |
| Obecny | |
| Obecny od | |
| Siedziba |
Pałac Prezydencki w Tiranie, Rruga e Elbasanit, Tirana 1044 |
| Strona internetowa | |
Prezydent Albanii (alb. Presidenti i Shqipërisë) oficjalnie nazywany prezydentem Republiki Albanii (alb. Presidenti i Republikës së Shqipërisë), jest głową państwa, naczelnym dowódcą wojskowym i reprezentuje jedność narodu albańskiego[1].
Prezydent posiada uprawnienia do wyznaczania terminu wyborów do Zgromadzenia Albanii oraz referendum, udziela łask i odznaczeń. Jeżeli Prezydent Republiki nie może czasowo sprawować swoich funkcji lub kiedy jego urząd jest opróżniony, przewodniczący Zgromadzenia obejmuje urząd i wykonuje jego kompetencje[2]. Konstytucja Albanii określa wygląd i sposób użycia prezydenckiego standardu, stosowanego na budynkach Urzędu Prezydenta, rezydencji prezydenta, pojazdach transportowych używanych przez prezydenta oraz przy innych uroczystych okazjach. Małżonka prezydenta jest uznawana za pierwszą damę Albanii, ale nie pełni żadnej oficjalnej roli w prezydenturze. Często pełni rolę protokolarną w Pałacu Prezydenckim i podczas oficjalnych wizyt.
Prezydent jest wybierany w głosowaniu tajnym i bez debaty przez parlament Albanii większością trzech piątych wszystkich jego członków i wybierany na 5 lat[3]. Konstytucja Albanii ogranicza kadencję prezydenta do dwóch[4]. Prezydent elekt ma obowiązek złożyć przysięgę przed członkami parlamentu Albanii. Obecnym i ósmym prezydentem Albanii jest Bajram Begaj, który objął urząd 24 lipca 2022[5].
Wybory
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze wybory prezydenckie w Republice Albanii odbyły się 30 kwietnia 1991, uznaje się je za fundament konstytucyjnej instytucji prezydenta Albanii[6].
Prezydent jest wybierany w tajnym głosowaniu przez Zgromadzenie Albanii, które wybiera prezydenta na 5-letnią kadencję większością 3/5 głosów[7]. Głosowanie nie jest poprzedzone debatą parlamentarną[7]. Konstytucja Albanii stanowi, że żadna osoba nie może pełnić funkcji prezydenta dłużej niż przez 2 kadencje[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Po rozpadzie reżimu komunistycznego w 1991 roku odbyły się pierwsze wielopartyjne wybory w Albanii[6]. Rezultatem było zwycięstwo Socjalistycznej Partii Albanii, która zdobyła 56,2% głosów. Kandydat tej partii, Ramiz Alia, wygrał pierwsze wybory prezydenckie[6]. Po upadku rządu koalicyjnego w grudniu 1991 roku i zwycięstwie w kolejnych wyborach Demokratycznej Partii Albanii Ramiz Alia podał się do dymisji 3 kwietnia 1992 roku[8][9]. Urząd prezydenta 9 kwietnia tego samego roku objął Sali Berisha.
Ostatnie i dziewiąte wybory prezydenckie odbyły się 4 czerwca 2022. W czwartej rundzie szef sztabu generalnego albańskich sił zbrojnych Bajram Begaj został wybrany na ósmego prezydenta Albanii. Poparcia udzieliło mu 78 parlamentarzystów (55,7% głosów), 4 było przeciw, 1 wstrzymał się do głosu. 57 posłów opozycji zbojkotowało głosowanie, twierdząc, że proces wyłaniania kandydatów był nieprawidłowy[10][11].
Siedziba
[edytuj | edytuj kod]Oficjalną rezydencją Prezydenta Albanii jest Pałac Prezydencki w Tiranie[12]. Pałac został zbudowany ówczesnego prezydenta, a później króla Królestwa Albanii Ahmeda Zogu. Pałac zaprojektował włoski architekt Gherardo Bosio[13].
Lista prezydentów Albanii
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Artykuł 86 Konstytucji Albanii.
- ↑ Artykuł 91 Konstytucji Albanii.
- ↑ Artykuł 87 Konstytucji Albanii.
- ↑ Artykuł 88 Konstytucji Albanii.
- ↑ New president Bajram Begaj takes presidential oath and gets sworn into office. euronews.al, 24 lipca 2022. [dostęp 2022-07-24]. (ang.).
- ↑ a b c ALBANIA: parliamentary elections Kuvendi Popullor, 1991 [online], archive.ipu.org [dostęp 2020-05-18].
- ↑ a b c 998 CONSTITUTION OF THE REPUBLIC OF ALBANIA Text approved by referendum on 22 November 1998 and amended on 13 January 2007 Translated under the auspices of OSCE -Albania [online] (ang.).
- ↑ Harris M. Lentz, Heads of States and Governments Since 1945, Routledge, 4 lutego 2014, ISBN 978-1-134-26497-1 [dostęp 2020-05-18] (ang.).
- ↑ Ramiz Alia Facts [online], biography.yourdictionary.com [dostęp 2020-05-18].
- ↑ Albanian army chief voted in as new president. reuters.com, 4 czerwca 2022. [dostęp 2022-06-04]. (alb.).
- ↑ Albania Elects Top General as Country’s New President. voanews.com, 5 czerwca 2022. [dostęp 2022-06-05]. (alb.).
- ↑ Bashkia Tiranë [online], web.archive.org, 1 grudnia 2017 [dostęp 2020-05-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-01].
- ↑ Albanian Presidential Palace returns to the public [online], Independent Balkan News Agency, 17 kwietnia 2015 [dostęp 2020-05-18] (ang.).